Projekt dr hab. Adriany Micy dofinansowany w konkursie na projekty badawcze CESS

04 10 2024

Projekt dr hab. Adriana Micy z Wydziału Stosowanych Nauk Społecznych i Resocjalizacji „Smak porażki: Wyjście poza poznanie i emocje w odkrywaniu procesu kształtowania polityki w Europie i Afryce” („Taste of Failure: Moving Beyond Cognition and Emotions in the Exploration of Policymaking in Europe and Africa”) otrzymał dofinansowanie w konkursie na projekty badawcze w Centrum Doskonałości w Naukach Społecznych.

Projekt otrzymał dofinansowanie w wysokości 80 000,00 zł.

Zagrajmy w grę. Wszyscy jesteśmy świadomi znaczenia procesów poznawczych w kontakcie ze światem. Wiemy na przykład, skąd się bierze deszcz, mamy wspomnienia o szczególnie deszczowym dniu, który w jakiś sposób był znaczący. Wyobraź sobie jednak, że musisz mówić o swoim miejscu na ziemi, o swoim związku z różnymi zjawiskami, ale nie możesz używać słów związanych z poznaniem, z wiedzą ani z uczeniem się. Oznacza to zasadniczo, że nie masz dostępu do zwykłej nomenklatury, w której naukowcy i prawdopodobnie laicy wyjaśniają, w jaki sposób nadajemy znaczenie światu. Nie ma problemu, zapewne powiesz, zawsze mogę odwołać się do emocji. Rzeczywiście, dynamika uczuć jest prawdopodobnie kolejnym najpopularniejszym sposobem wyjaśniania interakcji między nami, naturą i społeczeństwem. Przypominamy sobie wiele przypadków, w których byliśmy sfrustrowani deszczem, ponieważ nie mieliśmy odpowiednich ubrań. Albo wręcz przeciwnie, byliśmy szczęśliwi, ponieważ wpadliśmy w poetycki nastrój. A co z przeniesieniem rzeczy na wyższy poziom? Wyobraź sobie teraz, że nie możesz używać ani wiedzy, ani emocji. Dokąd by cię to zaprowadziło? Jakie są inne sposoby doświadczania świata? Jak inaczej możemy komunikować się z deszczem? Albo innymi bardziej konkretnymi niedogodnościami, takimi jak porażki, f*** upy i utracone możliwości? Robimy to, argumentujemy w tym projekcie, poprzez zmysły – smak, zapach itp. Jest to przekazywanie natychmiastowych komunikatów o składzie i ryzyku związanym z określonymi towarami i procesami, co ma wpływ na to, czy je akceptujemy, czy nie, a także na nasze osądy dotyczące ich etycznej reputacji (dobrej lub złej). „Rain Dogs” – najbardziej uznany album amerykańskiego piosenkarza Toma Waitsa opowiada o miejskich biedakach i włóczęgach Nowego Jorku. Jest to „odniesienie do psów, które gubią drogę, gdy zapachy są zmywane przez burze” – jak napisano na okładce reedycji z 2023 roku.

W tym projekcie dowodzimy, że nadszedł czas, aby uczynić odczuwanie smaku bardziej centralnym w badaniach nauk społecznych. Coraz częściej zamiast poznawać rzeczy poprzez obliczenia lub pomiary, lub angażować naszą percepcję poprzez emocje ciekawości, radości lub złości, po prostu oceniamy, czy coś nam się podoba, czy nie. Następnie rozszerzamy te wartościowania i klasyfikacje na gust innych ludzi. Jeden z najbardziej wpływowych francuskich socjologów wszechczasów, Pierre Bourdieu, stworzył socjologiczną teorię smaku i tego, jak jest to narzędzie oceny społecznej i kulturowej, które jest zakorzenione w klasie i innych elementach strukturalnych. W filozofii kluczowy niemiecki myśliciel Immanuel Kant określał ten problem jako „osąd smaku” i twierdził, że chociaż nasze wartościowanie jest subiektywne, to jednak rościmy sobie prawo do uniwersalności. W tym projekcie ponownie odkrywamy znaczenie smaku i pokazujemy, że jest on szczególnie istotny, gdy mówimy o niepowodzeniu i postrzeganiu sprzeczności w kształtowaniu polityki. Tym bardziej w kontekstach naznaczonych historią marginalizacji i ucisku, które skutkowały kreolizacją priorytetów politycznych i politycznym wyzyskiem (Europa Środkowa i Wschodnia) lub kontrolą kolonialną i presją na asymilację (Afryka Zachodnia i Wschodnia).

Pokazujemy, że na obszarach naznaczonych procesami ponadregionalnej lub międzyimperialnej dominacji lub kolonialnej przeszłości, kulturowe znaczenie porażki polega mniej na tym, jak iść naprzód. Chodzi raczej o to, w jaki sposób dyspozycje polityczne i ślady porażki na ciele społeczeństwa odgrywają rolę w tym procesie. W tym projekcie badamy, w jaki sposób w tych „niecentralnych” obszarach społeczeństwa nie uczą się na porażkach (jak w klasycznej neoliberalnej historii), ale doświadczają ich somatycznie, wyczuwają je etycznie i mają szczególny smak dla różnorodności szarych stref i sprzeczności w polityce. Przedstawiamy zmysłowe przejawy porażki w kształtowaniu polityki w Europie Środkowo-Wschodniej (Polska i Rumunia) oraz Afryce Zachodniej i Wschodniej (Nigeria i Kenia). Jednocześnie integrujemy krytyczne perspektywy niepowodzeń pojawiające się na całym świecie, a w szczególności w Ameryce Północnej. Ponieważ tutaj dyskurs krytycznej porażki jest szczególnie silny.