Projekt dr hab. Marii Theiss dofinansowany w konkursie na projekty badawcze CESS

29 11 2024

Projekt dr hab. Marii Theiss z Wydziału Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych „Co dostają inni? Standardy porównawcze w doświadczeniach sprawiedliwości dystrybutywnej. Analiza hybrydowych państw dobrobytu: Polska, Rumunia i Izrael” otrzymał dofinansowanie w konkursie na projekty badawcze w Centrum Doskonałości w Naukach Społecznych.

Projekt otrzymał dofinansowanie w wysokości 89 900,00 zł.

Z kim porównują się ludzie, gdy oceniają czy to, co otrzymali od państwa – m.in. w formie usług publicznych i świadczeń społecznych, jest sprawiedliwe lub niesprawiedliwe? Jakie znaczenie ma to, do kogo lub czyich „zysków” porównują to, co sami otrzymali (np. do migrantów, osób żyjących w biedzie, swoich rodziców)? Czy widać związki między tym do kogo się ludzie porównują a ich poczuciem sprawiedliwości? Czy wybory grup odniesienia w pojmowaniu sprawiedliwości przekładają się na skłonność do podjęcia określonych działań politycznych?

W tym projekcie badamy, jak ludzie w Polsce, Rumunii i Izraelu postrzegają są kwestie sprawiedliwości dystrybutywnej, koncentrując się na ich doświadczeniach mieszkańców w korzystaniu z publicznej ochrony zdrowia. Projekt analizuje, jak ludzie rozumieją i oceniają to kto, co i na jakich zasadach „otrzymuje od państwa” w ochronie zdrowia; jakie sprawy biorą pod uwagę, gdy oceniają czy system jest sprawiedliwy.

Innowacyjność tego projektu polega m.in. na tym, że dotyczy on dwóch obszarów, które nie były wcześniej przedmiotem wielu badań. Po pierwsze, w sposób jakościowy i pogłębiony analizuje postawy wobec państwa dobrobytu (welfare attitudes) przez pryzmat kategorii sprawiedliwości dystrybutywnej – w tym  przygląda się związkom kryteriów sprawiedliwości (m.in. równość, dystrybucja wg. potrzeb lub wg. wkładu) oraz grupom odniesienia (kogo i czyje potrzeby ludzie biorą w pierwszej kolejności pod uwagę, gdy oceniają czy system działa np. na zasadzie „każdemu wg. potrzeb”). Po drugie, w odróżnieniu od licznych prac nad welfare attitudes prowadzonych w krajach skandynawskich, względnie w krajach reprezentujących klasyczne reżimy państwa opiekuńczego, jest bardzo mało badań, które służą zrozumieniu postaw wobec państwa dobrobytu w „hybrydowych reżimach” polityki społecznej. Przykładem takich krajów są Polska, Rumunia i Izrael. W tych krajach mamy do czynienia z „kakofonią” tradycji instytucjonalnych i dyskursów: uniwersalizmu państwowego, silnego neoliberalizmu i szowinizmu socjalnego. W efekcie, mieszkańcy tych krajów mają dość unikane i „zagmatwane” wyobrażenia na temat tego czym jest sprawiedliwość dystrybutywna

W projekcie przyjęte będzie podejście interpretatywne, zorientowane na rozpoznanie znaczeń jakie ludzie nadają swoim doświadczeniom kontaktów z państwem. Badanie będzie obejmować 12 wywiadów w grupach fokusowych (po cztery w każdym kraju) z uczestnikami pochodzącymi z różnych klas społecznych i mieszkającymi na obszarach miejskich lub wiejskich. Zebrane dane będą analizowane przy użyciu abdukcyjnej jakościowej analizy treści.